Tiêu chảy không chỉ khiến trẻ mệt mỏi, mà còn gây ra chán ăn, sụt cân, ảnh hưởng đến quá trình phục hồi. Chính vì vậy, câu hỏi “Trẻ em bị tiêu chảy nên ăn gì, kiêng gì để cầm và nhanh lại sức?” luôn là mối quan tâm lớn của các bậc phụ huynh. Bài viết này sẽ cung cấp những thông tin hữu ích để giúp bố mẹ xây dựng một chế độ dinh dưỡng hợp lý cho trẻ bị tiêu chảy.
Mục lục:
ToggleTiêu chảy ở trẻ là gì? Nguyên nhân
Tiêu chảy ở trẻ là tình trạng đi tiêu nhiều lần trong ngày, với phân loãng như nước, kèm theo dịch nhầy và mùi hôi khó chịu. Tình trạng này có thể kéo dài từ vài ngày đến hai tuần, với các triệu chứng thường mạnh mẽ trong 2-3 ngày đầu. Khi trẻ bị tiêu chảy, điều quan trọng là xác định nguyên nhân để có phương pháp điều trị và chăm sóc phù hợp.
Phần lớn các trường hợp tiêu chảy ở trẻ có liên quan đến chế độ ăn uống hàng ngày, bao gồm:
- Thực phẩm không an toàn: Trẻ có thể bị tiêu chảy khi ăn phải thức ăn không được chế biến đúng cách, bị nhiễm vi khuẩn hoặc ký sinh trùng.
- Dị ứng thực phẩm hoặc vấn đề tiêu hóa: Trẻ có thể gặp khó khăn trong việc tiêu hóa một số loại thực phẩm, như protein hoặc đường, dẫn đến tình trạng tiêu chảy.
- Chế độ ăn uống không hợp lý: Việc ăn uống không khoa học, như ăn quá nhiều thức ăn trong một bữa, có thể làm tăng áp lực lên hệ tiêu hóa và gây tiêu chảy.
Bên cạnh đó, một số bệnh lý cũng có thể gây tiêu chảy, chẳng hạn như nhiễm trùng đường hô hấp, viêm ruột, hội chứng kích ruột, bệnh Celiac, hoặc tác dụng phụ của thuốc kháng sinh.
Nguyên tắc dinh dưỡng dành cho trẻ bị tiêu chảy
Khi trẻ bị tiêu chảy, điều quan trọng là không nên giảm khẩu phần ăn, kiêng ăn hoặc nhịn bú, vì điều này có thể làm tình trạng của trẻ trở nên nghiêm trọng hơn.
- Trẻ dưới 6 tháng tuổi: Tiếp tục cho trẻ bú mẹ như bình thường và có thể tăng số lần bú. Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tốt nhất cho trẻ trong giai đoạn bị tiêu chảy, giúp trẻ nhanh chóng phục hồi. Nếu không có sữa mẹ, có thể thay thế bằng sữa công thức mà trẻ đã quen dùng, nhưng cần tăng dần lượng sữa và chia thành nhiều bữa trong ngày. Tốt nhất nên cho trẻ ăn ít nhất 3 giờ một lần để duy trì sức khỏe.
- Trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên: Bên cạnh sữa mẹ, nên bổ sung các thực phẩm dễ tiêu hóa như sữa chua, hoa quả để giúp trẻ bổ sung dinh dưỡng. Các bữa ăn vẫn cần có chất béo để cung cấp đủ năng lượng cho cơ thể. Trong thời gian này, cho trẻ ăn các món mềm, dễ tiêu như cháo, súp, các món ninh nhừ hoặc cơm nát. Thức ăn cần được nấu chín kỹ, đảm bảo vệ sinh và cho trẻ ăn ngay sau khi nấu để tránh nguy cơ nhiễm trùng.
- Khi trẻ khỏi bệnh: Trong khoảng 2 tuần sau khi khỏi bệnh, tăng thêm một bữa ăn cho trẻ so với bình thường để đảm bảo trẻ phục hồi cân nặng và sức khỏe.
Trẻ em bị tiêu chảy nên ăn gì?
Cha mẹ thường băn khoăn không biết trẻ em bị tiêu chảy nên ăn gì để giúp bé nhanh khỏi bệnh và tránh mất nước, suy dinh dưỡng. Dưới đây là các thực phẩm được khuyên dùng giúp hệ tiêu hóa phục hồi hiệu quả:
Gừng
Gừng được biết đến như một “thần dược” trong việc hỗ trợ cải thiện các vấn đề tiêu hóa. Khi trẻ bị tiêu chảy, gừng giúp làm giảm nhu động ruột, giúp quá trình di chuyển của chất thải trong hệ tiêu hóa trở nên chậm hơn. Gừng cũng có khả năng hạn chế sự sinh khí do vi khuẩn trong dạ dày và ruột, từ đó giảm bớt các triệu chứng như đầy hơi, buồn nôn và tiêu chảy.
Mẹ có thể dễ dàng tìm mua gừng tại các chợ hoặc siêu thị gần nhà. Sau khi gọt vỏ và rửa sạch, mẹ thái gừng thành những lát mỏng và ngâm vào nước ấm. Cho trẻ uống nước gừng này không chỉ giúp làm dịu tình trạng tiêu hóa mà còn giúp trẻ cảm thấy dễ chịu hơn.
Gạo trắng
Trẻ em tiêu chảy nên ăn gì để dễ hấp thu? Gạo là một thực phẩm quen thuộc, dễ tiêu hóa và mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Gạo hỗ trợ sự phát triển của lợi khuẩn, giúp nhu động ruột hoạt động bình thường, đồng thời làm se và giúp phân trở nên cứng hơn, từ đó làm giảm nhẹ các triệu chứng tiêu chảy.
Bên cạnh đó, gạo là nguồn cung cấp năng lượng dồi dào nhờ chứa nhiều carbohydrate, rất cần thiết cho các hoạt động hàng ngày. Vì vậy, khi trẻ bị tiêu chảy, mẹ không nên bỏ qua gạo. Mẹ có thể sử dụng gạo để nấu cháo hoặc cơm cho trẻ ăn. Tuy nhiên, chỉ nên dùng gạo trắng, tránh sử dụng gạo lứt, vì gạo lứt chứa nhiều chất xơ, có thể làm tình trạng tiêu chảy của trẻ trở nên nghiêm trọng hơn.
Bánh mì trắng
Trẻ em bị tiêu chảy nên cho ăn gì ngoài gạo? Mẹ có thể cho trẻ ăn bánh mì trắng để giúp trẻ cảm thấy no mà không bị đầy bụng. Bánh mì trắng có tác dụng giữ nước trong cơ thể, giúp ngăn ngừa tình trạng đi tiêu nhiều lần trong ngày.
Bên cạnh đó, mẹ có thể phết thêm một lớp bơ ít béo lên bánh mì để tạo thêm mùi thơm, làm món ăn trở nên hấp dẫn hơn. Món này giúp trẻ ăn ngon miệng hơn, hỗ trợ hệ tiêu hóa và cung cấp dưỡng chất tốt cho sức khỏe của trẻ.
Súp hoặc cháo gà
Cháo hoặc súp gà là lựa chọn phổ biến của các bậc phụ huynh khi trẻ bị tiêu chảy. Những món ăn này được nấu loãng và mềm, giúp trẻ dễ dàng tiêu hóa, bổ sung nước cho cơ thể, đồng thời cung cấp các dưỡng chất cần thiết, hỗ trợ trẻ hồi phục nhanh chóng.
Khoai tây
Khoai tây là nguồn cung cấp tinh bột dồi dào, đồng thời cũng chứa nhiều kali và chất xơ hòa tan. Các món ăn từ khoai tây như khoai tây luộc, súp khoai tây hay khoai tây hầm không chỉ giúp hệ tiêu hóa hoạt động tốt mà còn cải thiện tình trạng tiêu chảy ở trẻ.
Thịt
Trẻ em bị tiêu chảy nên ăn gì để bổ sung chất dinh dưỡng? Protein từ thịt là nguồn dinh dưỡng duy trì sự khỏe mạnh cho trẻ. Mẹ nên bổ sung các loại thịt như thịt gà, thịt bò, hoặc thịt nạc lợn vào thực đơn hàng ngày của trẻ. Tuy nhiên, để hỗ trợ hệ tiêu hóa, mẹ nên lựa chọn cách chế biến như ninh nhừ, luộc hoặc hấp thay vì chiên rán.
Sữa chua
Tình trạng tiêu chảy ở trẻ thường do sự mất cân bằng vi sinh trong đường ruột, khi đó các vi khuẩn có hại phát triển quá mức. Tuy nhiên, sữa chua chứa hàng tỷ lợi khuẩn, giúp bổ sung và cân bằng lại hệ vi sinh trong ruột, từ đó cải thiện chức năng tiêu hóa và làm giảm nhẹ triệu chứng tiêu chảy.
Chuối
Chất kali có trong chuối giúp bổ sung lượng điện giải bị mất trong cơ thể khi trẻ bị tiêu chảy. Ngoài ra, chuối còn chứa pectin, một loại chất xơ hòa tan có tác dụng giúp cơ thể hấp thu các chất lỏng dư thừa trong ruột, hỗ trợ giảm tình trạng tiêu chảy.
Chuối cũng chứa inulin, một loại chất xơ khác giúp tăng cường hệ tiêu hóa và tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của lợi khuẩn trong ruột.
Hồng xiêm
Hồng xiêm cung cấp một lượng lớn canxi, photpho, vitamin và các khoáng chất thiết yếu cho sự phát triển của trẻ. Hơn nữa, hồng xiêm còn chứa tanin và polyphenol, hai chất có tác dụng kích thích hệ tiêu hóa, làm sạch dạ dày và hỗ trợ cải thiện tình trạng tiêu chảy, giúp trẻ phục hồi nhanh chóng.
Ổi
Ổi chín chứa nhiều vitamin C và tanin, giúp tăng sức đề kháng. Tuy nhiên, với trẻ em chỉ nên dùng ổi chín, không ăn ổi xanh vì dễ làm tiêu chảy nặng hơn.
Táo
Đây cũng là một gợi ý tốt khi cha mẹ phân vân trẻ em bị tiêu chảy ăn gì cho dễ hấp thu. Táo là một loại trái cây giàu chất xơ, đặc biệt là chất xơ hòa tan pectin, mang lại nhiều lợi ích cho trẻ bị tiêu chảy. Tuy nhiên, do táo chứa nhiều chất xơ, các bậc phụ huynh nên nấu chín táo trước khi cho trẻ ăn.
Trẻ em bị tiêu chảy kiêng ăn gì?
Bên cạnh việc cân nhắc trẻ em bị tiêu chảy nên ăn gì, cũng có một số thực phẩm mà trẻ bị tiêu chảy nên tránh ăn để không làm tình trạng bệnh trở nên trầm trọng hơn:
Sữa và các thực phẩm từ sữa
Nếu trẻ bất dung nạp lactose hoặc dị ứng đạm sữa bò, thì tình trạng tiêu chảy sẽ nặng hơn khi uống sữa. Trong trường hợp này, mẹ chọn loại sữa không chứa lactose và tránh sử dụng các sản phẩm từ sữa bò nếu trẻ bị dị ứng đạm sữa bò. Tốt hơn hết mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để được hướng dẫn về các loại sữa phù hợp với tình trạng sức khỏe của trẻ.
Trái cây chứa nhiều đường
Các loại trái cây phổ biến như đào, lê, mận… chứa nhiều đường tự nhiên, khiến trẻ khó tiêu hóa, dễ bị đầy hơi và tiêu chảy nặng hơn. Không những thế, những loại trái cây này còn chứa lượng chất xơ cao, đẩy mạnh hoạt động của hệ tiêu hóa, khiến trẻ đi tiêu nhiều hơn. Vì vậy, mẹ nên tránh cho trẻ ăn các loại trái cây này hoặc uống nước ép từ chúng khi trẻ đang bị tiêu chảy.
Thuỷ hải sản
Trẻ em đi ngoài kiêng ăn gì? Trẻ không nên ăn hải sản vì loại thực phẩm này chứa các protein có thể gây kích ứng, dẫn đến dị ứng, đau bụng và nôn trớ. Hơn nữa, lớp nhầy trên bề mặt và mùi tanh của hải sản tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn có hại như salmonella và shigella phát triển, gây nguy hiểm cho hệ tiêu hóa của trẻ.
Đồ ăn chiên xào
Thực phẩm chiên xào như khoai tây chiên, thịt xào… chứa lượng dầu mỡ cao, có thể gây tác động tiêu cực đến hệ tiêu hóa và sức khỏe của trẻ. Những món ăn này làm suy yếu hệ vi sinh vật đường ruột, dẫn đến đau bụng, đầy hơi và tiêu chảy. Vì vậy, khi trẻ bị tiêu chảy, bố mẹ nên hạn chế cho trẻ ăn các thực phẩm chiên xào để tránh làm tình trạng tiêu chảy trở nên nghiêm trọng hơn.
Lưu ý khi chăm sóc trẻ bị tiêu chảy
Chăm sóc trẻ đúng cách khi bị tiêu chảy là rất quan trọng để giúp trẻ phục hồi nhanh chóng và tránh những biến chứng nguy hiểm.
Cho trẻ uống đủ nước
Khi trẻ bị tiêu chảy, tình trạng đi tiêu nhiều lần trong ngày khiến cơ thể mất nước và các chất điện giải như natri, kali, canxi và magie. Tình trạng này có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng và thậm chí nguy cơ tử vong.
Do đó, khi trẻ bị tiêu chảy, bố mẹ cần đặc biệt chú ý cho trẻ uống đủ nước. Ngoài nước, mẹ cũng có thể tham khảo ý kiến bác sĩ về việc bổ sung các dung dịch bù nước và điện giải như oresol để giúp cơ thể trẻ phục hồi nhanh chóng.
Uống men vi sinh
Theo khuyến cáo của Hội Nhi khoa Việt Nam, mẹ nên cho trẻ sử dụng 200-250mg sản phẩm chứa men vi sinh Saccharomyces Boulardii để hỗ trợ điều trị tiêu chảy. Việc này giúp tăng cường vi khuẩn có lợi trong đường ruột, từ đó cải thiện hệ tiêu hóa và giúp trẻ ăn ngon miệng hơn. Khi trẻ bị tiêu chảy, mẹ có thể hòa sản phẩm chứa nấm men này vào cháo hoặc các loại nước uống với nhiệt độ phù hợp, rồi cho trẻ uống để hỗ trợ phục hồi nhanh chóng.
Không tự ý sử dụng thuốc cầm tiêu chảy và thuốc kháng sinh
Thuốc kháng sinh chỉ được sử dụng khi trẻ bị tiêu chảy do vi khuẩn gây ra. Việc dùng thuốc cầm tiêu chảy cho trẻ có thể làm chậm quá trình đào thải độc tố trong cơ thể, gây khó khăn cho việc phục hồi. Vì vậy, mẹ không nên tự ý cho trẻ sử dụng thuốc cầm tiêu chảy hay thuốc kháng sinh mà không có sự chỉ định của bác sĩ. Điều này có thể làm tình trạng tiêu chảy của trẻ trở nên nghiêm trọng hơn và gây ra các tác dụng phụ không mong muốn.
Theo dõi sát sao tình trạng tiêu chảy
Cha mẹ cần chú ý theo dõi các triệu chứng của trẻ, bao gồm thời gian bắt đầu tiêu chảy, tần suất đi tiêu, sự thay đổi về màu sắc và chất lượng phân, cũng như ghi chép chi tiết các bữa ăn hằng ngày của trẻ. Việc ghi lại thông tin này sẽ giúp bác sĩ xác định nguyên nhân gây tiêu chảy, từ đó đưa ra lời khuyên và hướng dẫn cách chăm sóc, điều trị phù hợp cho trẻ.
Kiểm tra phân mỗi ngày
Phân tiêu chảy thường lỏng như nước và có mùi hôi khó chịu. Tuy nhiên, nếu phân có màu đen hoặc lẫn máu, mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay. Ngoài ra, nếu trẻ sốt cao trên 39 độ C, đi tiêu kéo dài, hoặc có dấu hiệu mất nước như không đi tiểu trong vòng 3 giờ, khóc không có nước mắt, môi khô, mẹ cũng cần đưa trẻ đến bệnh viện để được kiểm tra và hỗ trợ điều trị kịp thời.
Cách phòng ngừa bệnh tiêu chảy ở trẻ
Để phòng tránh bệnh tiêu chảy cho trẻ, cha mẹ nên chú ý các điểm sau:
- Dạy trẻ rửa tay đúng cách, đặc biệt là trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.
- Tiêm vắc xin phòng ngừa các bệnh gây tiêu chảy như vắc xin ngừa rota virus và vắc xin phòng bệnh tả.
- Đảm bảo thực hiện nguyên tắc ăn chín, uống sôi và tuân thủ an toàn vệ sinh thực phẩm.
- Sử dụng nguồn nước sạch cho trẻ để tránh nguy cơ nhiễm khuẩn.
- Khi cho trẻ đi du lịch, cần đảm bảo thực phẩm trẻ ăn là an toàn và hợp vệ sinh.
Những câu hỏi thường gặp về trẻ bị tiêu chảy nên ăn gì
Trẻ bị tiêu chảy có cần kiêng ăn gia vị cay không?
Có. Trẻ bị tiêu chảy nên tránh ăn thực phẩm cay, chua hoặc có nhiều gia vị mạnh vì chúng có thể kích thích dạ dày và làm tình trạng tiêu chảy trầm trọng thêm.
Trẻ bị tiêu chảy có thể ăn đồ ngọt không?
Trẻ nên hạn chế đồ ngọt, đặc biệt là thực phẩm có đường nhân tạo, vì chúng có thể làm tăng lượng đường trong ruột và gây ra tình trạng tiêu chảy kéo dài.
Khi nào cần đưa trẻ đến bác sĩ nếu bị tiêu chảy?
Nếu tiêu chảy kéo dài hơn 2-3 ngày, có dấu hiệu mất nước (khô miệng, mắt trũng, ít đi tiểu), hoặc có máu trong phân, cần đưa trẻ đi khám bác sĩ ngay.
Qua những thông tin giải đáp về câu hỏi “trẻ em bị tiêu chảy nên ăn gì, kiêng gì?”, hy vọng ba mẹ đã có cái nhìn rõ ràng hơn về cách chăm sóc và chế độ dinh dưỡng phù hợp khi trẻ gặp phải tình trạng tiêu chảy. Nếu còn bất kỳ thắc mắc nào, ba mẹ có thể liên hệ với chuyên khoa Nhi tại Bệnh viện Tai Mũi Họng Sài Gòn để nhận tư vấn chi tiết và hỗ trợ.